Onderzoek naar:
Immuundysregulatie en virale persistentie

“Immune dysregulation in relation to viral persistence and reactivation”

“COVID-19 is een hardnekkig virus dat wellicht virale persistentie kan voorzaken. Hierdoor ontregelt mogelijk het immuunsysteem. We willen hier graag meer van weten, zodat de behandeling van Long COVID dichterbij komt.”

Hoofdonderzoeker: Dr. Odilia Corneth
Postdoctoraal onderzoeker longgeneeskunde (Erasmus MC)

Over dit onderzoek

Na herstel van de acute fase van COVID-19 houdt een aanzienlijk deel van de patiënten langdurige klachten (Long COVID) die tot beperkingen leiden. Omdat we nog niet weten waardoor Long COVID wordt veroorzaakt, is er nog geen goede behandeling mogelijk.

Wat inmiddels duidelijk is, is dat het immuunsysteem ernstig verstoord is bij patiënten met Long COVID; het raakt door continue activatie 'uitgeput'. Dit is in verschillende celtypes van het immuunsysteem te vinden, maar niet alle cellen laten in alle patiënten hetzelfde beeld zien. Het doel van deze studie is onder andere om het verstoorde immuunsysteem gericht beter in kaart te brengen op basis van aanwijzingen uit recent onderzoek. We willen hierdoor beter begrijpen welke veranderingen aan de verschillende symptomen van patiënten bijdragen, zodat we wellicht de oorzaak kunnen achterhalen én patiënten beter kunnen indelen in subgroepen die dan hopelijk meer gepersonaliseerde zorg kunnen krijgen.

In dit onderzoek zoomen we in op diverse onderwerpen.

Veranderingen in het immuunsysteem:

We onderzoeken de aanwezigheid en functie van verschillende immuun cellen:

  • Ten eerste onderzoeken we zogenaamde B-cellen. Deze worden ten tijde van een infectie geactiveerd om antistoffen te produceren tegen het virus. Mogelijk worden er door deze cellen foutieve antistoffen geproduceerd die zich richten tegen cellen van het eigen lichaam ('auto-immuniteit'). Hiervoor zullen we de B-cellen vergelijken met B-cellen van patiënten met een auto-immuunziekte. Ook kan het zo zijn dat de antistoffen tegen SARS-CoV-2 minder effectief zijn (waardoor het virus minder goed wordt opgeruimd). We zullen daarom de functie van de B-cellen onderzoeken die tegen het virus gericht zijn (de virusspecifieke B-cellen), en onderzoeken of de antistoffen die deze cellen maken het virus wel echt kunnen uitschakelen.

  • Naast B-cellen zullen we ook T-cellen onderzoeken. Deze cellen geven belangrijke signalen af aan andere immuuncellen, en kunnen de afweer daarmee sturen. Bovendien kunnen T-cellen andere door virus geïnfecteerde cellen herkennen en opruimen. Wij zullen onderzoeken of deze virusspecifieke T-cellen voldoende aanwezig zijn, en of andere afweer sturende T-cellen functioneel zijn.

  • Tot slot zullen wij monocyten onderzoeken (zowel aantallen als functie). Deze cellen zijn essentieel voor de activatie van het immuunsysteem. Mogelijke ontregeling van deze cellen zou kunnen verklaren waarom het immuunsysteem geactiveerd blijft.

Virale persistentie:

Een van de mogelijke oorzaken van de chronische activatie van het immuunsysteem zou virale persistentie kunnen zijn. Hierbij blijven SARS-CoV-2 virusdeeltjes ook na de oorspronkelijke infectie langdurig aanwezig in het lichaam. In een aantal studies is aangetoond dat het virus, of delen ervan, in verschillende organen lange tijd na SARS-CoV-2 infectie te vinden is. Dit is echter nog niet breed bevestigd en niet gekoppeld aan een mogelijke verminderde afweer tegen het virus of chronische immuun activatie.

Om deze relatie beter te begrijpen zullen wij onderzoeken of we virusdeeltjes in bloed(cellen) van patiënten kunnen vinden. Deze bevindingen zullen we koppelen aan veranderingen in het immuunsysteem, eventuele veranderingen in de afweer tegen het virus en de klinische symptomen die patiënten ervaren.

Indien een deel van de patiënten na 6 maanden verbetering van symptomen heeft, zullen we deze patiënten, en gematchte patiënten die niet zijn verbeterd, opnieuw onderzoeken om de verbeteringen te kunnen koppelen aan veranderingen in het immuunsysteem. Door het verband tussen persistentie van virus en afwijkingen in het immuunsysteem te koppelen aan klinische symptomen zullen we hopelijk beter begrijpen welke factoren bijdragen aan Long COVID, en zullen we patiënten beter kunnen indelen in groepen die baat kunnen hebben bij specifiekere zorg.

Inmiddels zijn er voldoende deelnemers voor dit onderzoek. U kunt zich niet meer aanmelden.

Leden van het onderzoeksteam

Erasmus MC

Dr. Odilia Corneth - Postdoc Longgeneeskunde, gespecialiseerd in lymfocytsignalering en activering bij interstitiële longziekten en auto-immuniteit
Dr. Rory de Vries - Postdoc Virologie, gespecialiseerd in virus specifieke immuniteit
Dr. Merel Hellemons MD - Longarts en klinisch projectadviseur

UMC Utrecht

Dr. Niels Eijkelkamp - Centrum voor Translationele Immunologie (CTI), gespecialiseerd in auto-immuniteit
Dr. Nelleke Tolboom - Radiologie en nucleaire geneeskunde, gespecialiseerd in neuro-inflammatie en beeldvorming

Andere partners in het onderzoek

Erasmus MC

Dr. Corine Geurts van Kessel - Klinisch viroloog, gespecialiseerd in klinische diagnostiek
Dr. Ralph Stadhouders - Postdoc Longgeneeskunde, gespecialiseerd in epigenetica
Prof. dr. Rudi Hendriks - Hoofd laboratorium voor Longgeneeskunde
Prof. dr. Joachim Aerts - Hoofd afdeling Longgeneeskunde
Prof. dr. Marion Koopmans - Hoofd afdeling Klinische Virologie